Nieuw adres! www.ont-moeten.be

Lieve lezer,

Na zes jaar werd het zo stilaan tijd voor een nieuw stekje. Deze blog is nu volledig geïntegreerd in mijn nieuwe website: www.ont-moeten.be.

Neem gerust een kijkje! Naast mijn blog, vind je er ook activiteiten, getuigenissen en inspiratie terug.

Mijn blog ‘Living, Loving, Learning’ zal niet meer worden aangevuld, dus vul zeker hier je mailadres in als je nieuwe blogposts wil ontvangen. Dit gaat helaas niet automatisch.

Dank je wel voor het lezen, en heel graag tot ont-moetens!

Liefs,
Leni

Dagen zonder wifi: digitaal detoxen tijdens de vasten

De kans dat je deze blogpost effectief zal lezen is klein. Er zijn zoveel andere dingen die je aandacht vragen. Misschien zoemt je telefoon net door een nieuw WhatsApp bericht, komt er een mail of smsje binnen, of word je zo overweldigd door je Facebook feed dat je niet weet waar eerst op doorklikken. Herkenbaar? Heb je soms de indruk dat je smartphone jou bezit in plaats van andersom? Je bent niet de enige. Ga zitten, haal even diep adem, en lees vooral verder.

Een nieuwe epidemie
Onlangs las ik ergens dat we gemiddeld 150 keer per dag onze telefoon checken. Dat is ongeveer tien keer per uur, of om de zes minuten. Gemiddeld! Ik viel bijna van mijn stoel. Nu weet ik wel dat zulke statements met een korreltje zout te nemen zijn, maar zelfs al zitten deze onderzoekers er ver naast en is het ‘slechts’ twee keer per uur, dan is dat toch nog belachelijk veel? Waarop zitten we te wachten? Op goed nieuws? Op bevestiging? Een beetje sociaal contact? Misschien. Maar blijkbaar ook op een boost dopamine.

Het zit namelijk zo: wetenschappers hebben vastgesteld dat er iets in ons brein gebeurt wanneer we een sms, mail of ‘like’ ontvangen. Er komt een dosis dopamine vrij, een stof die ons een prettig gevoel geeft. Althans voor even. Omdat dit gevoel heel aangenaam is, willen we het telkens opnieuw ervaren en controleren we om de haverklap onze telefoon. Je kan het vergelijken met een junkie die op zoek is naar zijn volgende shot. Het is net zo verslavend.

Heimwee naar de eighties
De dopamine-boost is slechts de helft van het verhaal. Daarnaast weten de internetbedrijven heel goed waar ze mee bezig zijn. Teams van psychologen, web ontwikkelaars en programmeurs zorgen ervoor dat we steeds langer online blijven. Omdat onze aandacht zich vertaalt in dollars en euro’s van hun adverteerders, willen ze onze aandacht zo lang mogelijk vast houden. Via algoritmes en andere slimme technieken proberen ze voortdurend onze aandacht te trekken. De volgende keer dat je je na urenlang doelloos kijken, klikken en ‘liken’ een beetje leeg of schuldig voelt, weet dan dat websites er alles aan doen om je in de ban te houden. Het vergt dan ook heel wat wilskracht om te weerstaan aan de voortdurende ‘pull’ om te checken en te klikken.

Nochtans weten de meesten onder ons nog hoe het vroeger was. Vóór de digitale revolutie. Ik ben opgegroeid zonder smartphone, tablet of laptop. Wij hadden thuis een televisie – waar ik overigens te veel naar keek – maar daarnaast waren er geen toestellen in de buurt die mijn aandacht vroegen. Een computer kwam er pas toen ik iets ouder was, en die werd vooral gebruikt om spelletjes te spelen. Email, Facebook en YouTube bestonden toen nog niet. Kan je je dat voorstellen? Het lijkt wel een vorig leven. Ik ben ontzettend blij dat ik dit heb mogen meemaken: een leven zonder digitale overprikkeling. Ik word er soms nostalgisch van. Misschien wel het mooiste aspect van de jaren 80: de wifiloosheid.

Natuurlijk biedt de digitale revolutie ons ook allerlei fantastische voordelen. Kunnen skypen met iemand aan het andere eind van de wereld: wauw! Een uitverkocht concert van je lievelingsband kunnen bekijken via live streaming: super! Er bestaan tegenwoordig zelfs apps die ons helpen bewuster te leven of ons internetverbruik in te perken. Ik volg op dit eigenste moment zelf ook een meditatietraining met online lezingen en oefensessies. Kortom: het punt is niet dat technologie op zich goed of slecht is. Toch is de manier waarop het vandaag wordt gebruikt voor verbetering vatbaar. Helpt het ons om gelukkiger, vredevoller, liefdevoller te zijn? Of maakt het ons ongelukkiger, onrustiger en asocialer?

Bezorgde burgers
Ik moet toegeven: ik maak me zorgen. Als je weet dat aandacht en concentratie belangrijke voorwaarden zijn voor welzijn en geluk, dan is de aandachtversnippering die gevolg is van voortdurend op een scherm te zitten kijken op zijn minst problematisch te noemen. Aanwezig zijn in het hier en nu is cruciaal om te kunnen genieten, tot rust te komen en werkelijk in contact te kunnen zijn met anderen. Zonder aandacht en focus zijn we maar half aanwezig en gaat veel aan ons voorbij. De ontluikende lente, de ongeremde lach van een kind, of simpelweg een kop koffie.

Wat doen onze smartphones en tablets met onze aandacht? Ze zorgen ervoor dat onze aandacht zich steeds vaker verdeelt over verschillende dingen. Je zit op de trein en je checkt. Je zit aan het ontbijt en je checkt. Je bent in gesprek met iemand, hoort een bliepje, en jullie checken allebei. Het zou maar eens dringend kunnen zijn. Al is het zelden echt dringend, niet? We zullen het maar steken op de dopamineniveaus. Ik zet mijn telefoon standaard op stil, zodat ik niet om de haverklap onderbroken word. Alle beetjes helpen.

Ik ben overigens niet de enige die zich ernstig zorgen maakt. Er zijn wetenschappers en web ontwikkelaars die deze bezorgdheid delen en ijveren voor betere technologie (*). Niet in de economische zin van meer opbrengst of meer bezoekers, maar onder andere op vlak van betere relaties en meer verbondenheid. Technologie die ten dienste staat van onze diepste waarden. Er is nog een lange weg te gaan, maar ik kijk alvast uit naar een nieuwe manier om met technologie om te gaan. Minder verslaafd, minder alomtegenwoordig, minder overprikkelend, en vooral met meer vrijheid en echte verbondenheid.

Het is duidelijk: net als enkele jaren geleden zal ik me dit jaar tijdens de vasten focussen op Dagen zonder wifi. Voor de vierde of vijfde keer, ik ben al even de tel kwijt. Nog enkele dagen om me mentaal voor te bereiden.

Doe je mee?

(*) Meer weten: ex-medewerker bij Google Tristan Harris droomt ook van ‘humanere technologie’, die ten dienste staat van mensen in plaats van hen verslaafd wil maken. Samen met een team experts en wetenschappers wil hij een ander soort technologie ontwikkelen. Op zijn website humanetech.com vind je ook tips om wijzer om te gaan met je smartphone en haar apps.

De negativity bias voorbij ~ Je brein trainen om het goede te zien

Radio Zelfkritiek

“No one can harm you, not even your worst enemy,
as much as your own mind untrained.
And no one can help you, not even your most loving mother and father,
as much as your own mind well trained.”
~ Buddha

Wat een krachtig citaat! De boeddha zou gezegd hebben dat je geest zowel je grootste vriend als je grootste vijand kan zijn. Niets kan je meer lijden brengen en in de weg zitten als een geest die niet getraind is. Niets kan je meer helpen en vreugde schenken – zelfs niet de meest liefdevolle ouders (!) – dan een geest die getraind is. Met andere woorden: de mind kan ons het leven ontzettend moeilijk maken, miserabel zelfs, of net vreugdevol en gelukkig. We kunnen leren om niet te verdwalen in onze gedachten en de Radio Zelfkritiek niet steeds op repeat te zetten. We kunnen onze geest trainen om terug te komen naar het huidige moment en alle redenen voor geluk te erkennen die rondom ons aanwezig zijn. Dit heeft zozeer te maken met positief denken, het is eerder een selectief kiezen waar je je aandacht aan schenkt.

De blijde boodschap

Vaak zijn we geneigd om te focussen op wat niet goed gaat. Vanuit evolutionair oogpunt is ons systeem erop gericht om de omgeving te scannen op dreiging en gevaar. Dit wordt ook wel de ‘negativity bias’ genoemd. Deze ‘negatieve neiging’ is heel menselijk en normaal en zorgde ervoor dat onze voorouders konden overleven. Helaas brengt deze focus op het negatieve ook met zich mee dat we goede dingen over het hoofd dreigen te zien. We schenken gewoonlijk minder aandacht aan de mooie dingen in het leven dan aan de moeilijke. Ook al zijn er meer dan genoeg redenen om dankbaar en gelukkig te zijn, we zien vooral die aspecten van ons leven waar het niet helemaal loopt zoals we willen.

Dat is het gegeven: ons brein richt zich vooral op dat wat ontbreekt of wat mogelijks kan misgaan. Gelukkig is ons brein kneedbaar en veranderlijk. Deze blijde boodschap hoorde ik vorige zomer van de flamboyante neurowetenschapper Rick Hanson, die al jarenlang onderzoek doet naar de plasticiteit van ons brein. Het is heel simpel: waar je je aandacht op richt, groeit. Ons brein wordt gevormd door de dingen waar we het meeste aandacht aan schenken. Hoe meer we ons richten naar het goede, hoe gemakkelijker we dit zullen opmerken in de toekomst. Omgekeerd betekent dit ook dat bepaalde patronen minder sterk worden als we ze geen voeding meer geven. Meer nog: we kunnen diepgewortelde denkpatronen langzaam maar zeker veranderen en transformeren. De sleutel is dat we onze geest leren trainen. Vanzelf gaat het niet en iemand anders kan het niet in onze plaats doen.

Opgelet, spoorverandering!

De afgelopen weken heb ik een beetje geëxperimenteerd om mijn geest meer te richten op het goede. Het is zo gemakkelijk om te zien wat er verkeerd is en wat ik graag anders zou willen (meer zonlicht! meer humor! meer verbondenheid!) dat het wel wat inspanning vraagt om zulke gedachtentreinen niet verder te volgen. Om uit de ‘moppermodus’ te stappen. Om de negativity bias op tijd te herkennen en dan van spoor te veranderen naar de positivity bias. De ‘good enough’ bias. Of zelfs de gratitude bias.

Sinds kort probeer ik bijvoorbeeld tijdens het ontbijt een momentje in te lassen om ten volle te genieten van een nieuwe dag, lekker voedsel, het uitzicht op de tuin, de vogels en de wolken. Om dat alles niet als vanzelfsprekend te zien, maar er bewust van te zijn dat ik eigenlijk een ongelooflijke gelukzak ben. Een leuke nieuwe gewoonte! En het is niet eens zo moeilijk. Het belangrijkste is om dit niet te vergeten, om het steeds opnieuw te beseffen. Laten we elkaar er dan ook aan helpen herinneren om de focus op wat niet goed zit achterwege te laten en onze ogen te openen voor alle dingen die er al zijn. Het leven is te kort om dit besef te laten verwateren…

Mindful verliefd ~ Hoe helder blijven als je hormonen op hol slaan

Een blogpost over de liefde. Al jaren is het mijn intentie om erover te schrijven, maar nog nooit durfde ik me eraan wagen. Het meest delicate onderwerp van allemaal. De dood, rouwen, kwetsbaarheid, internetverslaving: allemaal geen probleem. Maar de liefde? Poeh. Waar te beginnen?

Liefde maakt blind. Het is een sterke kracht die vaak ons hele hebben en houwen overhoop haalt. Vooral in de fase van verliefdheid, verliezen we vaak onze helderheid en worden we helemaal meegezogen in euforie (kan plezant zijn) en/of drama (kan pijnlijk zijn). Gelukkig kunnen we weer leren zien. Door ons meer bewust te worden van gedachten, gevoelens en lichamelijke impulsen, van onderliggende behoeften en zelfs van collectieve, culturele invloeden, kunnen we beter inschatten wat er gaande is en wijzere beslissingen nemen.

Diep durven kijken

Mensen zijn complexe wezens. Soms zeggen ons hart en ons verstand het tegenovergestelde. Soms lijkt ons lichaam een geheel eigen willetje te hebben. En dan zijn er ook nog onze diepere behoeften en culturele normen en waarden. Een hele uitdaging om in dit kluwen te kiezen wat het beste voor je is. Maar goed, de eerste stap is om ons bewust te worden van de hele soep:

❤ Gevoelens:
Verliefdheid kan zalig zijn. De euforie, vreugde en extase zijn heerlijk en geven je het gevoel dat je leeft. Helaas is dat meestal niet het hele verhaal. Angst, onzekerheid en twijfel loeren ook vaak om de hoek. Als de ander niet snel genoeg een sms terugstuurt, wordt de angst voor afwijzing aangewakkerd. Als hij niet laaiend enthousiast lijkt als hij ons ziet, komt onzekerheid op. Als je je bewust bent van deze gevoelens en hen bestaansrecht geeft zonder je erdoor te laten meeslepen, is de kans kleiner dat deze situaties in een drama eindigen.

❤ Gedachten:
Wat zich in je hoofd afspeelt, is vaak verbonden met wat je voelt, en omgekeerd. Gedachten en gevoelens beïnvloeden elkaar. Afhankelijk van je gevoel van eigenwaarde, zullen gedachten eerder een zoete of bittere smaak hebben. Bij mij klinkt het vaak als volgt: “Hij gaat me nooit leuk vinden”, “Zie ik er wel goed uit?”, “Ik ben niet belangrijk voor hem”, en variaties daarop. Zulke gedachten zijn vaak geworteld in gevoelens van onzekerheid en angst. Ze zijn de bril waardoor we naar de situatie kijken en kleuren onze ervaring. Heel belangrijk om ons daarvan bewust te worden en niet zomaar alle gedachten aan te nemen als waar. Hoe geloofwaardig ze ook zijn. Wees ook alert voor diepgewortelde overtuigingen zoals “Mensen zijn niet te vertrouwen” of “Ik heb jou nodig om gelukkig te zijn”. Ze zijn vaak zo vertrouwd dat we ze niet eens opmerken als gedachten.

❤ Lichaam:
Ik hoef wellicht niet uit te leggen dat er vanalles in ons lichaam gaande is als we verliefd zijn, als we ons aangetrokken voelen tot iemand, of iets daar tussenin. Fascinerend. Er stroomt adrenaline door ons lijf, hormonen slaan op hol en onze hele biologische huishouding verandert. Er is verlangen en hunkering, soms zo sterk dat het onbedwingbaar lijkt. We zijn uiteindelijk ook maar zoogdieren die zich willen voortplanten. Zelfs wanneer we geen expliciete kinderwens hebben, is er iets in ons systeem dat hierop gericht is. Maar beter om ons daarvan bewust te zijn dan dat te ontkennen. Dat gezegd zijnde, is het niet omdat er een overweldigende lichamelijke impuls is, dat we er ook naar moeten handelen. Dat onderscheidt ons net van andere dieren. We kunnen de impuls opmerken en – zelfs in een fractie van een seconde – beslissen wat we er al dan niet mee doen. Toegegeven, dat is geen sinecure. De lichamelijke component van het liefdesavontuur kan dan ook moeilijk overschat worden. Eros en Thanatos, nietwaar?

En nog iets dieper duiken

❤ Onderliggende behoeften:
Een aspect dat meestal onderbelicht blijft. Behoeften zijn nochtans heel normaal en menselijk, zoals de behoefte aan veiligheid, respect en intimiteit. De uitdaging ligt in het feit dat we vaak vruchteloos op zoek gaan naar de invulling ervan. Zonder het te beseffen, zoeken we op de verkeerde plaats. We hopen bijvoorbeeld dat seks onze nood aan waardering zal invullen, maar bij nader inzien geeft het geen blijvende bevrediging op dat vlak. Het komt er dus op aan om helder te zien waar we precies behoefte aan hebben en wijs te kiezen hoe we daarvoor proberen te zorgen.

Onlangs had ik het er nog met een vriendin over: het besef dat het verlangen naar de aandacht van een man eigenlijk gaat om iets helemaal anders. Onderhuids heeft het eerder te maken met bevestiging willen, erkenning, gezien willen worden. De moeite waard zijn, er toe doen. Een enorme aha-erlebnis. En ontnuchterend. Want hoe moeilijk het ook is om zo’n patroon te doorbreken, eenmaal je het doorziet, voelt het nogal onbevredigend om het verder in stand te houden. Door je bewust te worden van een onbewuste drijfveer, zit je er iets minder in gevangen en ontstaat er meer ruimte om er anders mee om te gaan. Of ben je je tenminste bewust van het feit dat je er gevangen in zit, en dat is toch ook al een stapje naar meer vrijheid. Soms moeten we klein beginnen…

❤ Cultuur:
Last but not least, bepaalt onze culturele omgeving voor een groot stuk wat we denken, voelen en doen. We worden beïnvloed door collectieve normen en waarden, ongeacht of we het ermee eens zijn of niet. Onze cultuur schrijft ons bijvoorbeeld voor dat verliefdheid en passie begerenswaardig zijn en dat het beter is om een relatie te hebben dan alleen te blijven. Er zijn zelfs normen over hoe vaak we seks moeten hebben en hoe dat er dan uit moet zien. Zeker bij jongvolwassenen kan ‘peer pressure’ een sterke impact hebben. Culturele normen sijpelen door in ons bewustzijn en hebben meer invloed dan we denken. De films en series die we bekijken en de boeken die we lezen, spiegelen ons een ideaal voor waar we ons onvermijdelijk aan gaan meten. Door hier rekening mee te houden, kunnen we de vraag stellen: wat wordt ons ingefluisterd door onze (sub)cultuur, en wat willen we nu eigenlijk echt?

Kortom, een hele boterham. Alsof verliefdheid en relaties nog niet gecompliceerd genoeg zijn. De puzzel is wellicht niet eens volledig, maar dit is een voorlopige poging om iets meer helderheid te brengen, zodat we het bos kunnen blijven zien als we weer voor een torenhoge boom staan. Zodat we beslissingen kunnen nemen die het beste zijn voor ons en de ander, liefst ook op lange termijn. Zodat we bewust kunnen kiezen wanneer we ons hoofd erbij moeten houden en wanneer we ons overgeven aan het moment. Zodat we onszelf beter leren kennen en zo ook een diepere relatie met een ander kunnen aangaan. Zodat we kunnen genieten van verliefdheid zonder onszelf erin te verliezen. Zodat we in balans kunnen blijven in de prachtige tumultueuze dans die de liefde is.

Living, loving, learning in California ~ Waking up to my own goodness

Tjonge jonge jonge, het waren me de afgelopen weken wel. Ik heb mijn geliefde en vertrouwde omgeving in België tijdelijk ingeruild voor Californië, waar ik een meditation teacher training volg bij niemand minder dan Tara Brach en Jack Kornfield. Het verlangen om mijn liefde voor meditatie uit te dragen was blijkbaar groter dan de gehechtheid aan mijn leven thuis. Ik ben er zelf een beetje van verschoten, want naar het andere eind van de wereld verhuizen stond niet meteen op mijn verlanglijstje. Maar kijk, hier zit ik dan. De eerste weken waren pittig, maar ontzettend leerrijk. Leni goes USA: part one!

Unhappiness in paradise

Pittig, zei ik net. Dat zou je misschien niet verwachten van iemand in het immer zonnige Santa Cruz, omringd door de majestueuze oceaan en paradijselijke natuur. Als je op deze prachtige plek niet gelukkig kan zijn, waar dan wel? Het deed me eens te meer beseffen dat geluk niet afhangt van uiterlijke omstandigheden, maar van je eigen state of mind. En mijn geest was bedrukt en somber, waardoor de fenomenale landschappen niet helemaal konden binnenkomen. Alsof er een sluier voor zat.

Gelukkig heb ik de afgelopen jaren geleerd om mezelf niet te forceren om te genieten of om gelukkig te zijn. Dat werkt net averechts. De somberheid was natuurlijk niet zo aangenaam, maar ik wist dat ertegen vechten het alleen maar erger zou maken. Dus probeerde ik te zijn met de somberte, de zwaarte, de droefenis. Het duurte enige tijd voor het weer opklaarde. Mijn geduld werd danig op de proef gesteld. En tussendoor ontmoette ik allerlei oude vertrouwden: onzekerheid, sociale faalangst, eenzaamheid, minderwaardigheid. En ook de weerstand ertegen, en het verlangen om er vrij van te zijn. Het was er allemaal. Ik probeerde erbij te blijven en zacht te zijn voor mezelf, maar bij momenten was het erg, welja, pittig.

The Trance of Unworthiness, revisited…

Waar ik vooral tegenaan liep, was het allesoverheersende gevoel van niet goed genoeg te zijn (deficient, flawed, inadequate). Allerlei gedachten gingen hiermee gepaard, zoals Ik doe er niet toe, Mensen vinden me niet leuk, Ik mag er niet zijn, Ik ben niet gewenst, en zo kan ik nog een tijdje doorgaan. Ontzettend pijnlijk om gevangen te zitten in deze overtuigingen. Ze riepen veel onzekerheid en angst in me op. Terechtkomen in een nieuwe omgeving met allemaal nieuwe mensen, bracht deze diepgewortelde overtuigingen weer aan het licht. Ik zat volledig vast in de Trance of Unworthiness, zoals Tara Brach het noemt. Zie ook deze blogpost.

Na een tijdje merkte ik een subtiele verschuiving op. In plaats van gefocust te zijn op wat andere mensen van me vinden en of ik al dan niet gewenst ben, begon ik me de vraag te stellen wat ik zelf kon bijdragen, wat ik zelf aan anderen te bieden had. Waar eerst de behoeften aan waardering en gezien worden erg op de voorgrond stonden, verschoof mijn aandacht naar wat ik zelf kon geven. ‘How can I be of service?’ was de vraag die in mij kwam opgeweld en die stilaan een ander perspectief bood op de situatie. Ik kwam in contact met mijn eigen behoefte aan geven en delen, en vanuit die plaats van overvloed en dienstbaarheid vervaagde mijn gevoel van behoeftigheid. Natuurlijk leeft in mij nog steeds de behoefte aan waardering, en onzekerheid of minderwaardigheid zijn nooit veraf, maar ze voelen nu minder dwingend en kwellend. Ik kan niet zeggen dat ik hier iets voor gedaan heb, het ontstond eerder vanzelf. Een wonderlijk proces, gewoon door niet te vechten tegen wat is…

Met deze verschuiving groeit in mij ook het besef dat ik misschien wel degelijk iets te bieden heb. Dat ik goed genoeg ben zoals ik ben. Rationeel weet ik dat natuurlijk wel – dat ik een leuk iemand ben en het beste met iedereen voor heb – maar vaak zit er onderhuids een gevoel van tekortschieten of deficiency, zoals Brené Brown het noemt. Dat dit besef van goed genoeg te zijn, een geschenk te zijn aan de wereld, van in wezen goed te zijn, mag doordringen tot in iedere vezel van mijn lichaam en ziel. En in iedere cel van alle levende wezens. Dat wens ik ons allemaal ten diepste toe.

Liefs,
Leni

Mindful boos zijn!? ~ Over het verlangen naar authenticiteit

Het heeft een tijdje geduurd eer ik het begreep. Het belang van boosheid. Dat het geen zonde is om boos te zijn. Dat je dan niet verkeerd bezig bent. Dat het niet betekent dat je niet mindful genoeg bent. Misschien wel integendeel: hoe meer mindfulness, hoe meer ruimte om boosheid toe te laten. Hoe minder het onderdrukt wordt. Hoe meer het kan stromen. En daar gaat het toch om: oprecht erkennen wat er is en dat ruimte geven. Het niet overdrijven, het niet minimaliseren, maar het gewoon toelaten. Nu ja, ‘gewoon’. Ik moet eerlijk toegeven dat het me jaren heeft gekost om dit te leren, vooral dan met boosheid. En het is nog steeds met vallen en opstaan.

Boos, bozer, boost!
Ik herinner me dat een zenleraar me een zestal jaar geleden reeds probeerde duidelijk te maken dat boosheid niet negatief is. Dat het, zoals elke emotie, iets te zeggen heeft. Als we boosheid werkelijk durven doorvoelen, kunnen we inzicht krijgen in wat we nodig hebben. Het toont ons waar onze pijn zit, welke behoefte om aandacht vraagt. Dit is ook de basis van Geweldloze Communicatie, om via je gedachten en gevoelens uit te komen bij wat je werkelijk nodig hebt. Dan kan je een verzoek formuleren om je behoefte te vervullen. Klinkt heel eenvoudig, maar het vraagt toch wel wat inzicht en zelfkennis om dit werkelijk te kunnen. Om niet te vervallen in verwijten en verwensingen. En om te leren zien wat er allemaal in de weg staat om open en eerlijk te communiceren.

Maar goed, boosheid dus. De afgelopen maanden was boosheid alomtegenwoordig in mijn innerlijke wereld. Best gek, omdat de meeste mensen mij zien als een lief, zachtaardig iemand. Zelf koesterde ik ook het beeld van een vriendelijk meisje, inschikkelijk zelfs, dat zelden of nooit boos werd. Het was dan ook raar om ineens zoveel boosheid te voelen opborrelen. Alsof iets in mij aan het compenseren was voor de afgelopen jaren. Alsof, toen het deksel eenmaal werd opgetild, er een heleboel oude boosheid meekwam. Hoe het ook zij, het was een hele opluchting. Boosheid geeft ook energie en kracht. Zorgt ervoor dat ik mijn grenzen beter kan bewaken, mijn mening durf zeggen, het oneens kan zijn, op tafel durf slaan. Figuurlijk dan, want het is niet zo dat ik ooit gevochten of geschreeuwd hebt. Razende woede zit er precies toch niet direct in.

Aardig of authentiek?
In sommige oosterse tradities bestaan er goden of archetypes die deze boosheid belichamen. Heerlijk vind ik dat. De godin Kali In het hindoeïsme, bijvoorbeeld, is een woeste godin die met haar krachtige energie het kwaad in de wereld bestrijdt. Althans, dat is wat ik ervan begrepen heb. In het boeddhisme is er de bodhisattva Manjusri, die met een zwaard als attribuut snijdt doorheen alle illusies. Hij symboliseert voor mij de energie van een boosheid die helder inzicht brengt. Een soort van ‘cut the crap’. Een mededogen dat vlijmscherp snijdt en daardoor heelt. Soms is dat nodig, iemand die onomwonden zegt waar het op staat. Ik geniet er ook enorm van als ik mensen dat zie doen, ook al kan het soms confronterend zijn. Goh, hoe graag ik dat zelf zou leren…

In de christelijke traditie hebben we hier bij mijn weten geen equivalent voor. Maar misschien ken ik de traditie hiervoor niet goed genoeg, dat kan best. Alleszins weet ik dat meisjes in het Westen vooral worden opgevoed met het idee dat ze lief en braaf moeten zijn. Meegaand. Niet te veel opvallen, niet moeilijk doen. In de pas lopen. Je best doen. Glimlachen. Een openbaring voor mij was dan ook het boek ‘Stop met aardig zijn’ van Thomas D’Ansembourg. Hij pleit ervoor om in de eerste plaats authentiek te zijn, en dus enkel aardig te zijn als je het ook werkelijk zo voelt. Het masker afwerpen. Jezelf zijn, met alle gevoelens en gemoedstoestanden die erbij horen: blij, verdrietig, uitzinnig, gelaten, boos, gedreven, speels. Natuurlijk geldt dit niet enkel voor meisjes of vrouwen, maar voor iedereen die vaak de neiging heeft om te pleasen en zich aan te passen aan wat de ander (vermoedelijk) verwacht.

Via boosheid naar verbinding
Wat heeft al die boosheid me nu geleerd? Enerzijds heeft het onbewuste patronen aan het licht gebracht. Ik heb beseft hoe vaak ik voorbij ga aan mijn eigen behoeften en de noden van anderen belangrijker acht. Ook weet ik nu beter wat ik nodig heb en durf ik er af en toe al eens om vragen. Blijkbaar zijn de behoeften aan ruimte, waardering en erkenning in mij sterk aanwezig. Omdat die lange tijd verwaarloosd werden, zit er onder deze onvervulde behoeften bijzonder veel pijn. Dat vraagt om aandacht, tijd, liefde en veel geduld.

Anderzijds heeft de boosheid ook tot enkele strubbelingen geleid. Omdat ik nog niet zo goed weet hoe boosheid te uiten en mijn behoeften op een duidelijke manier te formuleren, zijn er in mijn hechte vriendschappen wel wat conflicten geweest. Gelukkig ben ik omringd door ontzettend lieve mensen die me steunen in deze reis naar meer openheid en authenticiteit. Het is niet gemakkelijk, maar een weg die de moeite waard is om te gaan.

Mijn hoop is dat deze ontwikkeling om boosheid steeds meer te durven toelaten en uiten, zal leiden tot meer open, oprechte en bevredigende relaties. Waar ik vroeger erg bang was voor conflicten en ze resoluut uit de weg ging, leer ik nu hoe ze inzicht kunnen brengen, wederzijds begrip en een diepere verbinding. En dat komt relaties enkel ten goede. Leve de boosheid, dus! Of beter: leve de veiligheid om te durven experimenteren met boosheid en vriendschappen die tegen een stootje kunnen! Ik wens het ons allemaal van harte toe.

Let love rule! ~ Mission (im)possible?

De wereld staat in brand. We willen blussen. Waar te beginnen?

Wie herkent het niet: je kijkt naar het nieuws en voelt je moedeloos. De energie zakt weg uit je lijf. Zaventem, Orlando, Trump, Aleppo, Gaza, Berlijn. Het houdt niet op. Onmacht bij zoveel lijden. Het lijkt te veel om bij stil te staan. Het is gemakkelijk om er pessimistisch van te worden. Te denken dat de wereld naar de knoppen is. Het is normaal dat we het geloof in de mensheid dreigen te verliezen. Maar net nu is het belangrijk om niet te verzanden in wanhoop. Om na momenten van machteloosheid en verlamming, toch terug de dag te hervatten met een attitude van hoop en daadkracht. De wereld staat in brand. Er moet geblust worden.

Goede voornemens
Het einde van het jaar is een tijd om stil te staan bij goede voornemens of intenties. Wat ik de mensheid het meest toewens, is liefde. Geen zeemzoeterig romantisch gezwets, maar liefde in de zin van het beste met elkaar voorhebben. Liefdevolle vriendelijkheid. Anderen in hun waarde laten, ook al hebben ze andere opvattingen. Ons gezamenlijk menszijn erkennen, voorbij alle onderscheid en verschil. En dat is niet gemakkelijk. Hoe vaak vervallen we niet in oordelen en afwijzing. Maken we de ander tot een object, een concept. De vluchtelingen. De Amerikanen. De Nederlanders. De politici…

Laat ik voor mezelf spreken. Ik was eerst niet van plan om voornemens te maken dit jaar. Maar op dit moment voel ik toch iets opborrelen. Het is mijn diepe intentie om me verder toe te wijden aan het pad van liefde en begrip. Om liefde en mededogen te blijven cultiveren. Want al lijk ik misschien vriendelijk en zacht langs de buitenkant, vanbinnen is het vaak hard. Snijdende oordelen, terughoudendheid, wantrouwen, irritatie. Mijn beste vrienden weten dat. En ik probeer het mezelf te vergeven. Het is deel van dit menszijn. Maar het is eveneens deel van dit menszijn om te blijven kiezen voor een open hart, totdat het ieder levend wezen omvat. Een levenslang proces. Of meerdere levens!  🙂

Liefde: nog steeds een werkwoord
De boeddha zei het ook al: de wereld staat in brand. Vol haat en verlangen. Vol aversie en gehechtheid. Hoe ik het begrijp, kunnen we helpen blussen door onze geest te trainen om deze diepgewortelde neigingen niet zomaar te volgen. Om niet te worden meegesleept door het verlangen naar meer, of door aversie voor wat we afwijzen. Om deze neigingen te erkennen als ze opkomen, en vervolgens te kiezen voor een andere reactie. Dat vraagt serieuze oefening. Maar het is mogelijk om liefde te cultiveren in plaats van haat, vrede in plaats van onrust, werkelijk geluk in plaats van een niet-aflatend verlangen naar meer.

Het is een heel hoopvolle boodschap, vind ik. En heel haalbaar. En ambitieus. Verander de wereld, begin bij jezelf. Adem. Kijk naar binnen. Leer je gedachten, vooroordelen, overtuigingen, angsten en verlangens kennen. Tijdens een weekend interactieve meditatie onlangs werd het als volgt verwoord: de wereld buiten ons is slechts een afspiegeling van de wereld binnen ons. Het geweld, de oorlog, de jacht naar macht zit ook in onszelf. Het is niet evident om daarvan bewust te worden. Confronterend om dat te erkennen. Maar het is wel een weg naar heling en heelheid. Naar meer liefde en begrip.

Iedereen brandweerman!
Thich Nhat Hanh schrijft: vrede in jezelf, vrede in de wereld. Ik durf daar aan toevoegen: liefde in jezelf, liefde in de wereld. Geluk in jezelf, geluk in de wereld. Het is een oproep om niet verlamd te geraken door het lijden en onrecht waar we dagelijks mee in aanraking komen, dichtbij of veraf. Het is ook een uitnodiging om zelfzorg serieus te nemen in je missie naar een betere wereld. Want wat heb je te bieden als je hart een steen is, en je geest als een springerig aapje op volle toeren draait? Thich Nhat Hanh zegt: doe even rustig aan, zorg goed voor jezelf, alleen dan kan je iets bijdragen aan de mensen rondom je en het grotere geheel.

Tegelijkertijd ervaar ik een sterk gevoel van urgentie. De wereld stond dan misschien duizenden jaren geleden ook al in brand, in de tijd van de Boeddha, vandaag lijkt het of hij op ontploffen staat. Er is dan ook geen tijd te verliezen. Laten we allemaal collectief liefde cultiveren. Mededogen. Mildheid. Want het komt niet zomaar uit de lucht gevallen. Natuurlijk hoef je niet verlicht te zijn vooraleer je effectief iets in de wereld kan zetten. Doe vooral waar jij je toe geroepen voelt. Wetende dat je misschien de wereld niet in je eentje kan redden, maar dat je wel voor de mensen in je omgeving een verschil maakt.

“Not all of us can do great things
but we can do small things
with great love.”
~ Moeder Theresa

Op een liefdevol 2017! Voor jezelf, de mensen rond je, en alle levende wezens, zonder uitzondering.

Liefs,
Leni

Smartphoneloosheid ~ Ode aan de stilte in een wereld die maar doorraast

De lof der smartphone
Toegegeven: het is ontzettend handig. Al die apps. Overal je mails kunnen lezen. Nooit meer verdwalen dankzij de ingebouwde GPS. Altijd een hele muziekcollectie bij de hand. Inclusief kwalitatief fototoestel. En dan vergeet ik ongetwijfeld nog een paar dingen.

En toch: ik heb geen smartphone en wil er voorlopig ook geen. Mij lijkt het dat er met heel die virtuele evolutie iets kostbaars verloren dreigt te gaan. Door zoveel tijd digitaal te besteden, starend naar een scherm, missen we heel veel. Je hebt het vast wel eens gemerkt: jongeren die op de bus naast elkaar zitten, maar elk bezig zijn op hun eigen toestel. Of een koppel op restaurant dat meer naar een scherm zit te kijken dan naar elkaar. Of nog erger: je eigen tafelgenoot die elke paar minuten de drang voelt om even de online wereld binnen te stappen.

Natuurlijk beïnvloedt dit niet alleen ons relationele leven, het heeft ook een enorme impact op onszelf. Het maakt ons onrustig, die informatiestroom de hele dag door (en nacht, als je ook op internet gaat als je niet meteen in slaap geraakt). Het wordt steeds moeilijker om een ‘doods’ moment te doorstaan. We kunnen ons niet meer vervelen. Niet meer niets doen. Niet meer even wachten. Alles moet opgevuld worden met input. Muziek, facebook, mails, WhatsApp, you name it.

Ik wil graag een lans breken voor het omgekeerde van heel die communicatie-overload. Die eindeloze stroom van bliepjes en ringtones. Mijn ervaring is dat net in het nietsdoen, in de afwezigheid van voortdurende input, iets nieuws kan ontstaan. Ongemerkt. Onopvallend. Door stil te staan, te stoppen met de drukte, kan je innerlijke wijsheid beginnen spreken. Komt er meer helderheid en inzicht. En word je ook meer aanwezig voor anderen.

De lof der stilte
Sta me toe de lof te bezingen van de stilte. Nochtans is dat niet zo gemakkelijk. Het valt niet echt in woorden uit te drukken. Iets wezenlijks ontsnapt altijd. Dat schrijft ook Bieke Vandekerckhove in haar beklijvende boek ‘De smaak van stilte – Hoe ik bij mezelf ben gaan wonen’. Ze zegt dat het moeilijk uit te leggen is wat stilte precies doet. Zeker is wel dat het íets met je doet. Iets dat heilzaam is, waardevol, helend.

Dat kan ik alleen maar volmondig beamen. Mezelf van tijd tot tijd overgeven aan de stilte heeft mijn leven volledig veranderd. Misschien niet zozeer aan de buitenkant, maar vanbinnen. Ontzettend dankbaar ben ik voor alle leraren die me de stilte hebben leren verdragen en appreciëren, zoals Thich Nhat Hanh, Frank de Waele en Tara Brach. Hoe zij me via de stilte leren om steeds meer bij mezelf te gaan wonen, is oneindig kostbaar.

Ook in de recente documentaire ‘In Pursuit of Silence’ wordt het belang van stilte duidelijk gemaakt. Bijna anderhalf uur lang toont de film hoe geluidsoverlast onze gezondheid aantast en hoe heilzaam de stilte kan zijn. Ook al is het soms onwennig, ons menselijk zenuwstelsel lijkt te hunkeren naar momenten van stilte. Niet louter in de zin van minder decibels, maar ook in minder visuele prikkels en meer soberheid in het algemeen. Een dokter in Japan toont zelfs aan dat tijd doorbrengen in de natuur allerlei ziektes, zoals hartaandoeningen, kan voorkomen en helpen genezen. Heel indrukwekkend, want meestal zijn we ons er niet eens van bewust dat het voortdurende lawaai en geruis onze gezondheid schaadt.

Verwijlen in Zijn
Toegegeven: de kans is groot dat ik binnen enkele jaren, of misschien eerder, toch een smartphone aanschaf. Een fototoestel, MP3-speler en telefoon in één. Wonderlijk! Maar ik hoop dat ik nooit zal vergeten ruimte te maken voor een ander soort ‘vrije tijd’: het durven duiken in volstrekt niets doen. Geen mails beantwoorden, info opzoeken, of selfies sharen. Mijn lichaam en geest toestaan even te stoppen. Pauzeren. Zonder input. Zonder output. Gewoon even Zijn (met hoofdletter). En ik hoop dat veel mensen met mij de kunst van het Zijn niet zullen verleren.

Miss Grumpy ~ De moppersmurf in mezelf

Een kwestie van perceptie
Het gebeurde onlangs op de fiets. In een flits. Plots was daar het besef: misschien ligt het aan hoe ik kijk. Misschien is er wel helemaal niets mis, en is dat enkel mijn perceptie. Sindsdien is alles anders. Ok, dat is zwaar overdreven, maar sindsdien heb ik mezelf toch al een paar keer betrapt op de grumpy modus. En kon ik er zowaar om lachen. En dat verandert wel degelijk iets.

Hoe vaak ben ik niet in strijd met wat er is. Het is te koud, te nat, ik heb honger, hoofdpijn, er is te veel verkeer, te veel lawaai, mijn vrienden hebben te weinig tijd voor me, mijn job is misschien niet helemaal mijn ding, en ga zo maar door. Meestal heb ik niet eens door dat de grommelmodus weer aanstaat. Het lijkt de absolute waarheid: het ís gewoonweg zo, point final.

Onlangs besefte ik plots dat ik vaak een grumpy bril op heb. En dat het niet de absolute waarheid is – en al helemaal niet de volledige waarheid – maar slechts een manier van kijken. Dat ik gefocust ben op wat er mis is, wat niet goed is. En toegegeven, er is meestal vanalles mis! Het leven is zelden of nooit helemaal zoals ik het zou willen. Helaas. Maar dat betekent nog niet dat ik de hele tijd innerlijk hoef te lopen grommelen. Alleen moest ik dit eerst inzien voor ik eruit kon stappen.

“Liefste moppersmurf, ik zie je.”

Het is verbazingwekkend simpel: van het moment dat ik me bewust ben van de stroom van innerlijke commentaar, valt het stil. Het gemopper stopt zodra ik het zie gebeuren. Dan kan ik terug contact maken met wat er op dit moment aanwezig is. De blik verruimen. Het is bijvoorbeeld koud, of er is hoofdpijn, maar tegelijkertijd is er ook vrolijk vogelgefluit. Of staat er een bord heerlijk warm eten voor me. Of besef ik dat mijn vrienden hun best doen en me graag zien.

Van grumpy naar grateful
Blijkbaar zijn we evolutionair gezien geconditioneerd om te kijken naar wat beter kan. Om fouten te vermijden, gevaar op te sporen, kortom: om te focussen op wat niet goed zit of mogelijks fout kan gaan. Maar we hoeven niet heel ons leven enkel te focussen op dat wat mis is. We kunnen de modus van tekort en niet-goed-genoeg erkennen als hij zich voordoet, en ervoor kiezen om te switchen naar een blik van overvloed en genoeg.

Voor mij is het nog maar een pril besef, dus ik ben me ervan bewust dat het binnen enkele weken misschien al ondergesneeuwd is geraakt. Voel je vrij om me eraan te herinneren niet te veel innerlijk te grommelen. En als je hier iets van herkent bij jezelf, experimenteer dan eventueel ook eens met het vriendelijk erkennen van je innerlijke moppersmurf, en kijk wat er dan gebeurt. Misschien komt er ruimte voor iets anders. Voor de dankbaarheidsmurf, de lolsmurf of de tevredenheidsmurf.

Tot slot wel nog dit: natuurlijk kan het deugd doen om af en toe te mopperen. Het kan helderheid brengen in wat je nodig hebt of wat je mist. Het kan soms enorm opluchten om eens grumpy te mogen zijn. Het is alleen zonde als mopperen een modus vivendi wordt. Het leven is te kort om alleen maar te focussen op wat beter kan, wat je liever anders wil zien. Al blijft het een levenslange oefening, want de neiging om dingen anders te willen dan ze zijn, zit ontzettend diep. Maar onmogelijk is het zeker niet om af en toe te stoppen met mopperen en te zeggen: awel, op dit moment, mja, ’t is oké. ‘t Is echt oké.

Oudejaar in Plum Village ~ Bewust het nieuwe jaar in

Voor het derde jaar op rij zal ik oudejaarsavond vieren in Plum Village, een boeddhistisch klooster in Frankrijk. Ik kan het iedereen van harte aanbevelen! Het is een ideale plek om tot jezelf te komen en het nieuwe jaar op een bewuste manier in te zetten. Er wordt uitgebreid gevierd, gesmuld en gezongen, maar ook samen gemediteerd en stilgestaan. Een mooie combinatie van speelsheid en bezinning, van vreugde en reflectie.

Een vuur vol voornemens
Een van de hoogtepunten vind ik steeds het ritueel op oudejaarsavond zelf. Na de dharmalezing is er een stille wandelmeditatie buiten waarbij we aan het eind onze neergeschreven voornemens in het vuur werpen. Zo worden honderden wensen en intenties het universum in gestuurd, terwijl de samengekomen gemeenschap rond het vuur aan het chanten is. Heel krachtig en indrukwekkend.

Het mooie van heel dit gebeuren is dat het niet zomaar gaat om goede voornemens. We worden gestimuleerd om dieper te gaan dan bijvoorbeeld ‘meer aan sport doen’ of ‘minder snoepen’. Vorig jaar legde een zuster ons helder uit dat je best een voornemen kiest dat rechtstreeks verband houdt met je diepste lijden. Wat was het voorbije jaar voor jou een bron van lijden? Dat kan vanalles zijn: je job, je relatie, bepaalde gewoonten, je zelfbeeld, … Als je iets gekozen hebt waar je veel last van hebt (en je neemt best je tijd om dat helder te krijgen), dan kan je nagaan wat je kan doen om dit lijden te verlichten. Hoe concreter en laagdrempeliger, hoe beter. Je formuleert je intentie best als iets waar je elke dag een beetje toe kan bijdragen. De algemene wens ‘ik wil beter in mijn vel zitten’ kan je bijvoorbeeld vertalen als ‘ik wil dagelijks tijd nemen om drie dingen op te sommen die ik apprecieer in mezelf’.

Je veux de l’amour!
Al kan je voornemen wel vertrekken van een abstracte wens, het is belangrijk om het zo concreet mogelijk te formuleren. Anders is het heel moeilijk in de praktijk om te zetten. Mijn intentie vorig jaar was glashelder: ik wilde liefdevoller worden naar andere mensen toe. Ik merk dat ik vaak ongemak en zelfs vijandigheid voel in sociale situaties en het is mijn diepste verlangen om spontaner, opener en liefdevoller te zijn. Nogal vaag en hooggegrepen misschien. Eerst leek het me onmogelijk om deze wens om te zetten naar een concrete intentie (hoe kan je in hemelsnaam meer liefde gaan voelen?), maar toch kwam na een moment van reflectie en bezinning vanzelf een idee bovendrijven. Ik zou het komend jaar elke dag glimlachen naar mensen die ik niet ken. Op straat, in de winkel, op de bus, … In plaats van me af te sluiten voor oogcontact of een ontmoeting te vermijden, nam ik me voor om voorbijgangers meer aan te kijken en te proberen hen een glimlach te schenken. Om dit proces te ondersteunen, nam ik me ook voor vaker naar mezelf te glimlachen, want liefde en openheid voor anderen begint uiteraard bij jezelf. In plaats van mezelf te beoordelen en te bekritiseren telkens ik in de spiegel kijk, zou ik wat vriendelijker zijn en naar mezelf glimlachen. Een heel kleine handeling, bijna banaal, en toch met een grote, helende impact.

Uit ervaring kan ik zeggen dat het werkt. Niet dat ik op het einde van dit jaar helemaal verlost ben van sociaal ongemak en ik ongeremd naar iedereen loop te lachen op straat, maar toch voel ik een stille verschuiving. Stap voor stap. En vooral meer bewustzijn wanneer onveiligheid en ongemak zich voordoen. En wat meer geduld en mildheid voor mezelf hierin.

Dus, lieve lezer, ik wens je dit eindejaar een concreet, haalbaar, vervullend voornemen toe. Dat je helder mag zien waar je het meeste nood aan hebt en dagelijks iets kleins kan doen om hierin voor jezelf te zorgen. Good luck! En altijd welkom in Plum Village om dit voornemen meer kracht bij te zetten 😉

Een vredig, vreugdevol en vruchtbaar 2016 gewenst!

Tot volgend jaar,
Leni